CİVA ZEHİRLENMESİ NEDİR,TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Tanım

   Cıva oda ısısında sıvı olan tek metal olup, kolayca buharlaşabilir. Metalik cıva, anorganik ve

organik cıva bileşikleri; kloralkali, kağıt, deri ve boya endüstrisi, elektrik cihazları, pil, barometre

ve termometre ölçüm aletleri yapımında, antiseptik olarak ve diş hekimliğinde amalgam yapımında

kullanılmaktadır. Cıvanın toksik etkisi kimyasal bileşimine ve maruziyet yollarına göre değişir.

Genel olarak cıva başlıca sinir sistemini ve böbrekleri etkiler.

 

Klinik Bulgular

   Elementel cıva buharları akciğerlerden kolayca absorbe olarak beyne ulaşır. Başlangıç fazında

ateş, adale ağrıları, ağızda ve boğazda kuruluk ve başağrısı ile karakterizedir. Ciddi vakalarda fatal

olabilen korrozif bronşit ve pnömoniye neden olabilir. Santral sinir sistemi etkilenir, tremor, aşırı

sinirlilik ve duyarlık hali, unutkanlık gibi davranış bozuklukları, gözlenen klinik belirtilerdir.

Seyrek olarakta akut renal ve hepatosellüler hasar gelişebilir. Elementel cıvanın ağız yolu ile

absorpsiyonu çok yavaştır. Cıvalı termometrelerin kırılması sonucu oral yolla alınan elementel cıva

toksik etki göstermez.Bu durumda sorun etrafa dağılan cıva partiküllerinin buharlaşarak toksik risk

taşımasıdır.Bu nedenle cıvanın dökülen yüzeylerden çok iyi temizlenmesi ( partiküllerin

toplanması) ve ortamın havalandırılması mutlaka önerilmelidir. Temizlik işleri elektrik ve çalı

süpürgesi kullanmadan, eldiven giyerek elle yapılmalı ve artıklar ağzı kapalı torbalarda

saklanmalıdır.

  Cıva tuzlarının ağız yoluyla alımı, abdominal kramplara, kanlı diyare, gastrointestinal kanalda

ülserasyon ve nekroza neden olabilir. Nefrotik sendrom gelişebilir. Proksimal tubullerde hasar

nedeniyle, oliguri, anuri ve üremiyle seyreden renal hasar oluşabilir. Hipertermi, proteinüri,

bikarbonat düşüklüğü görülebilir.  

BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK TANI VE TEDAVİ REHBERİ

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK TANI VE TEDAVİ REHBERİ

CIVA ZEHİRLENMELERİ

   Organik cıva (Metil cıva) cıvanın en toksik formudur. Ağız, dudak ve ekstremitelerde uyuşukluk,

ataksiler, yorgunluk hali, konsantrasyon bozukluğu, işitme ve görme kayıpları, tremorlar

gelişebilir.

Laboratuar

Normal konsantrasyonu; kanda 0,01mg/l'den, idrarda 10 µg/g kreatinin'den azdır.

• İdrar ve kan cıva analizleri

• BUN, kreatinin ve elektrolit analizleri yapılması önerilir.

Tedavi

• Temel yaşam desteği sağlanmalıdır. 

• Oral alımlarda, elementel cıvanın absorpsiyonu çok yavaştır ve gastrointestinal kanalda fistül

yoksa ve uzun süre kalmadıkça akut toksisite göstermez. 

• Ancak radyografik olarak izlenmesi gerekebilir. Aktif kömür ve katartikler, elementel cıva ile

ilgili bazı olaylarda kullanılabilmektedir.

• Solunum yoluyla maruziyetlerde destekleyici tedavi yanında şelasyon tedavisi yapılır.

Dimerkaptosüksinik asit (Succimer)(10 mg/kg 5 gün süresince her 8 saatte, takiben 14 gün

süresince her 12 saatte) ve penisillamin (Yetişkinlerde; her 8-12 saatte bir olacak şekilde günde

1.000-1.500 mg, Çocuklarda; 2 veya 4 doza bölünerek günde 25-100 mg/kg ) kullanılabilir. 

• Hasta ciddi semptomlar gösteriyor ve oral şelatör alamıyor ise dimerkaprol (BAL) tercih edilir.

Dimerkaprol, 3 -5 mg/kg im her 4 saatte bir, 2 gün süreyle, 2,5-3mg/kg im her 6 saatte bir, 2

gün süreyle, 2,5-3mg/kg im her 12 saatte bir, 7 gün süreyle ile kullanılır.

• Dimerkaprol metil civa alan hastalarda kontrendikedir. Diğer şelatörler kullanılmalıdır. 

• Özellikle akut renal hasarla seyreden çok ciddi vakalarda şelasyon ajanlarının infüzyonu ile

birlikte hemodiyaliz uygulanabilir.

Civa ya da tuzlarının sebep olduğu zehirlenme. İvegen ve süreğen olmak üzere iki çeşittir. İvegen civa zehirlenmesi, yanlışlıkla ya da intihar etmek amacıyla vücuda alınan civa tuzları tarafından meydana getirilir; alınan miktar arttıkça klinik belirtiler daha ağır olur.

Ağız mukozası yangılanır, ülserleşir (stomatit), mide ve bağırsak çeperleri zehirden etkilendiği için şiddetli ağrılar ortaya çıkar; hastanın dışkısında ve kusmuğunda kan ve mukoza parçaları bulunabilir; karaciğer ve böbrekler de etkilenirler ve işlevlerini yapamaz duruma gelirler. Sarılık başgösterir ve bu nedenle hastanın derisi sarı bir renks alır; sarılık nedeniyle, sidik salgısı durur ya da zehirli nefrit nedeniyle çok azalır. Hasta ruhbilimsel açıdan; da huzursuzdur; bütün vücutta kısa süreli hızlı titremeler görülür, hasta kımıldamadan duramaz.

Süreğen civa zehirlenmesi bir meslek hastalığıdır. Civa madenlerinde çalışanlar, kalaycılar, kuyumcular, termometre, barometre ve ayna yapımcıları bu hastalığa tutulabilirler. Ayrıca, örneğin frengide olduğu gibi, kendilerine civa tedavisi yapılanlarda da görülebilir. Deride kırmızı kızartılar belirir, diş etleri, ülserleşir ve kanar; dişler kendiliğinden veya bastırılınca sallanırlar ve sonra dökülürler; mide-bağırsak mukozası bozunduğu için bazen kanla karışık kusma ve ishal görülür; vücut güçsüzleşir, kansızlık başlar. Titremeler, baş dönmeleri, inmeler, yavaş konuşma, kekeleme gibi sinir bozuklukları, bellek zayıflığı gibi ruhbilimsel bozukluklar belirir.

Süreğen civa zehirlenmesinde her şeyden önce zehirlenmeye engel olmak için hastayı işinden uzaklaştırmak gerekir. Daha sonra, organizmayı zehirlerden temizlemek ya da zehirlenme belirtileriyle savaşmak için potasyum iyodür, sıcak su banyoları, elektrik uygulaması, vücudu güçlendirici tedaviler uygulanır.

İvegen civa zehirlenmesinin tedavisi, bütün İvegen zehirlenmelerde olduğu gibi her şeyden önce zehirli maddenin kana karışmasından önce mideyi temizlemeye dayanır. Bu amaca varmak için hastanın kusması sağlanır; apomorfin iğnesi, veya içinde birkaç damla amonyak olan bir bardak su ya da sadece bir bardak kaynamış su kusmayı sağlar. Kusmadan sonra yarım litre suya 2-3 yumurta akı katılarak elde edilen ve panzehir görevi gören albüminli suyla mideyi iyice yıkamak gerekir; süt ve yumurta akı ve terletici ilaçların verilmesi (ter aracılığıyla kandaki zehirin dışarı atılması kolaylaşır) ve sodyum tiyosulfatlı eriyiklerin şırınga edilmesi uygun olur. Tedavi zor ve karmaşık olduğu için hastaneye gitmek gerekir.